Öncelikle sağlık; ardından gastronomi ve damak tadına uygun seçimler yapmak her zaman tatmin edicidir. Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalara göz atmak için blog’umuzu ziyaret edebilirsiniz.

• Kızartmada, yüksek kuru maddeli ve düşük indirgen şeker içeriğine sahip çeşitler tercih edilir. Düşük kuru maddesi olan çeşitler kızartıldığında çok fazla yağ çeker ve kızartmada genellikle aranan özellik olan kıtırlığı vermez. Yüksek şeker içeren çeşitler ise kızartıldığında akrilamid oluşumu sıklıkla görülen ve tüketimi tavsiye edilmeyen bir durumdur.
  Önerilen Çeşitler: Bahar, Doruk, Kaya, Kutup, Volkan, Alegria, Russet Burbank, Sephody

• Haşlamada, düşük kuru maddeli çeşitler tercih edilir. Düşük kuru maddeli çeşitler, haşlandığında kabuklarında çatlama yapmaz ve dağılmazlar. Dolayısı ile yumru, besin değerini olabildiğince kendi içinde tutar; haşlama suyuna aktarılan besin değeri kaybı en aza indirgenir. Düşük kuru maddeli çeşitler, haşlandığında damakta dağılır ve hoş bir tadım duygusu bırakırlar.
  Önerilen çeşitler: İlkmor, Zirve, Borwina,
• Fırınlamada, genellikle yüksek kuru maddeli çeşitler tercih edilir. Fırınlanan patateste büyük oranda su kaybı olur ve genellikle yüksek kuru maddeli çeşitlerde unlu, damakta dağılan bir yapı kalır. Ancak, damak tadı ve fırında pişirme alışkanlığınıza göre yüksek ya da düşük kuru maddeli çeşitleri tercih edebilirsiniz.
  Önerilen çeşitler: İlkmor, Doruk, Russet Burbank

Yeşillenen ve filizlenen patatesin tercih edilmesi tavsiye edilmez. Patateste yeşillenmeye neden olan madde solanin’dir ve toksik etkiye sahiptir (Yüksek miktarda tüketilmedikçe zehirlenme vakası genellikle karşılaşılan bir durum değildir.). Filizlenen patates ise enerjisini filizleri büyütmeye yöneltir; bu durum yumrunun besin değerini azaltabilir.
Yumru şekli, kabuk görüntüsü, kabuk rengi ve et rengi görsel çeşit özellikleri arasındadır; besin değerine dair direk yargıya ulaştıran özellikler olduğu söylenemez. Ancak, bazı bitki hastalıklarının semptomları görsel olarak tespit edilebilinir; güvenilir üreticiler kusurlu kabul edilen bu patatesleri piyasaya sunmaz.

Patates yetiştiriciliğinde belirleyici faktörlerin başında toprak ve iklim koşulları gelir. Toprak koşullarının ve iklim koşullarının patates çeşidinin istediği aralıklarda olması gerekir. Genel olarak, patates tarımı yapılabilmesi için dikim döneminde toprak sıcaklığı 8-10°C olması; dikim sonrası gece sıcaklığının 10°C altına düşmemesi, gündüz sıcaklığının 30°C üstüne çıkmaması beklenir. Bu optimum koşulları sağlayan bölgeler, patates tarımı yapılması için uygun görülür. Fakat, iklim değişikliği ile birlikte tarım koşulları da değişmekte; bu yüzden “ıslah” tarımın geleceğinde önemli bir yer tutmaktadır. (Detaylı bilgi için ARGE sayfamızı inceleyebilirsiniz.)

Türkiye’de turfanda olarak adlandırılan kıyı bölgelerde dikim zamanı Aralık-Şubat aylarında, hasat Mayıs-Haziran aylarında yapılır. Bu bölgelerde yetiştirilecek patates çeşidinin çok iyi seçilmesi gerekir. Bölgenin toprak iklim koşullarına ve muhtemel hastalıklara dayanıklı olması gerekir.
Ana ürün olarak adlandırılan İç Anadolu bölgesinde Nisan-Mayıs aylarında dikim ve Eylül-Ekim aylarında hasat yapılır.
Patates bitkisi çok nazlı bir bitki olması dolayısıyla kültürel işlemlere çok dikkat edilmelidir. Tohum seçimi çok önemlidir. Sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.

Patates tarımında genel olarak hafif bünyeli topraklar tercih edilir. (Toprağın isteğine göre patates çeşidi seçimi yapmak da bir diğer çözümdür.). Dikim öncesi toprak analizi yaptırıp toprağın patates tarımına uygunluğu değerlendirilmelidir. Toprak patates tarımına uygun ve eksikliği var ise, toprağın ve patatesin ihtiyacı olan bitki besin elementlerini belirlenmeli, gerekli ise doğru zamanda ve doğru takviye yöntemleri uygulanmalıdır.

Tarla sürümü derin yapılmalı, toprak çok iyi hazırlanmalıdır. Dikim derinliği ve sıra üzeri mesafe çeşide göre değişir. Ortalama olarak derinlik 15-20 cm, sıra üzeri mesafe 25-35 cm’dir.
Genel olarak, tüm tarımsal üretimde toprağa iyi davranılmalıdır; tahribattan kaçınılmalıdır. Yemeklik patateslerde 3 yıla bir, tohumluk patateslerde 5 yıla bir münavebe yapılmalıdır.

Her şeyden önce sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Patates, %80 oranında su içeriğine sahip vejetatif bir aksam olduğundan virüsleri, bakteriyel ve mantari hastalıkları bünyesinde yıldan yıla aktarabilir. Sertifikasız tohumlukların hastalık riskleri bilinemez. Sertifikasız tohum kullanılması durumlarında verimde düşüklük, maddi zarar ve en önemlisi de karantinaya tabi hastalıkların topraklarımıza bulaşma riski ile karşılaşabilirsiniz.
Bir diğer önemli husus da toprak ve iklim yapınıza, ve aynı zamanda kullanım alanına (yemeklik, cips, parmak patates vb.) yönelik uygun çeşit seçimidir.
Bu yüzden deriz ki “en uygun çeşit, en güvenilir tohum!”

Patates bitkisinin etkili kök derinliği yüzeysel olması dolayısıyla çok ve sık su ister. Ülkemizin iklim yapısı, patates tarımında sulama sistemlerinin olmasını gerektirir. Fakat değişen iklim yapısı gözlemlenerek ve bölgeye uygun çeşitler tercih edilerek su tüketimi ve sulama maliyetleri en aza indirgenebilir. Bir diğer yandan, fazla sulama tarlada mantari hastalıklara yol açar.

• Yanlış çeşit tercihi
• Yanlış toprak seçimi
• Tohumun kesilerek (bölünerek) dikilmesi
• Zamanında dikim yapılmaması
• Tavında olmayan aşırı ıslak veya kuru toprağa dikim yapmak
• Aşırı sulama sonucu patateslerde çürümeler
• Yanlış, eksik veya fazla gübreleme
• Yanlış zamanda yanlış kültürel işlemeler (Çapa zamanı)
• Yumru olgunlaşmadan hasat yapılması ve olgunlaştıktan sonra toprak altında fazla beklemesi
• Hasat sırasında yumruya mekanik zarar verilmesi

Hasada, patates bitkileri büyüme dönemini ve kabuk olgunlaşmasını tamamladıktan sonra başlanmalıdır. Hasat tekniği (el ile toplama veya makine ile hasat), patatesin kabuğunun soyulmayacağı ve darbe almayacağı şekilde uygulanmalıdır.